TCDD’den emekli Kontrolör Burhan Durdu’nun Demiryollarımızın Genel Durumu Hakkındaki Değerlendirmesi Aşağıdadır.
2016 YILI SONU DEMİRYOLLARIMIZIN GENEL DURUMU NEDİR AÇIKLANMASI
‘’Devlet Demiryolları 1996 -2000 yılları arası istatistik yılları dergisinde toplam demiryolu uzunluğu 10.922 km dir. 2014 yılı istatistik dergisinde ise toplam demiryolu uzunluğu 12.485 km ye çıkmıştır. 2002 yılından 2016 yılına kadar yapılan demiryolu uzunluğu, 12485- 10922= 1563 km. Yani 2002 yılından 2016 yılına kadar. 14 yılda toplam 1563 km demiryolu yapılmış ve servise açılmıştır.
2002 yılından bugüne kadar gelmiş ve geçmiş hükümet yetkilileri hedef 2023 yılına kadar mevcut demiryolu uzunluğunu 2 katına, yani 25.000 km ye çıkaracakları beyanatları halka açıklamışlardır. 2023 yılına şurada 7 yıl kaldı. Şu anda yapılmayan ve servise açılmayan yaklaşık 12.500 km demiryolu vardır. 7 yılda 12.500 km demiryolu nasıl yetişecek ve nasıl yapılacak?
2002- 2016 YILLARI ARASINDA YAPILAN VE SERVİSE AÇILAN DEMİRYOLLARI:
2002 Yılından 2016 yılına kadar demiryollarında yapılan ve hizmete demiryolları şunlardır: ‘’Ankara – Pendik arası hızlı tren demiryolu 509 *2= 1018 km servise açıldı. Ankara-Pendik arası hızlı tren demiryolunun, Alifuat paşa- Pendik arasında bazı noksanlıklar olduğundan hızlı tren bu bölgede düşük hızda çalışmaktadır. Polatlı-Konya arası hızlı tren demiryolu 212*2=424 km demiryolu yapıldı ve hizmete açıldı. Tren 250 km/h hızda normal çalışmaktadır. Tekirdağ-Muratlı arası 31 km konvansiyonel demiryolu yapıldı ve hizmete açıldı. Kütahya-Alanyurt arası 10 km konvansiyonel demiryolu yapıldı ve hizmete açıldı. Marmaray projesi: Halkalı-Gebze arası 76,3 km demiryolu hattının 20 kmlik Gebze-Pendik arası ile 13,3 km. lik Ayrılık çeşme-Kazlı çeşme arası yapıldı ve hizmete açıldı. Ayrılık çeşme-Pendik arası 24 km demiryolu hattı ile 18 km Kazlı çeşme-Halkalı arası demiryolu hattı tamamen sökük vaziyette olup, ne zaman yapılıp biteceği belli değil. Van Gölü feribot yapımı: 50 vagon kapasiteli 2 adet feribot yapıldı ve tecrübe denemeleri yapılıyor.
Mevcut 10.087 km Ana hat demiryolunun yaklaşık 8.500 km demiryoluna alt yapı yenileme ve poz çalışması yapıldığı ifade edilmektedir. Demiryollarımızda, 200-250……500 metre yarı çapta dar kurplar üzerine poz çalışması, yenilik yapılması; yapılan masrafı sokağa atma gibi bir işlem yapmış olunur. Şu anda Ana hat demiryolu üzerinde 200 ile 500 metre yarı çapta 5891 adet dar kurp vardır.’’ Halen bu dar kurplar üzerine poz çalışması ve sinyalizasyon ve elektrifikasyon tesisatlarını yaparsanız başarınız çok zorlaşır.
DEMİRYOLLARININ BUGÜNKÜ DURUMU:
‘’ Bugünkü demiryollarımızın alt yapısında 200 ile 500 dar kurptan 5891 adet dar kurp olup tekabül eden demiryolu uzunluğu 1525 km, 501 ile 1000 metre yarı çapta 3165 adet dar kurp mevcut olup tekabül eden demiryolu uzunluğu 1101 kmdir. Her iki dar kurp toplamı 9056 adettir. Dar kurp toplam demiryolu uzunluğu ise, 1525+1101 =2626 km dir. Bugün ana hat demiryollarımızın nerde ise % 25 standart dışıdır. Demiryollarında alt yapımı çok yerde kurplarda 130 milimetre dev vere göre hesap yapılır. Trenimizin yapacağı hız formülü: V= 4.karekök içinde R Kurp yarı çap metre olarak alınır. V= Tren hızı, 4 Sabit sayı, R Karekök içinde kurp yarıçapı metre alınır. Misal: 200 metre yarıçaptaki dar kurpta(R) Trenimizin hızı nedir? 200’ün karekök,ü 14 tür. Trenimizin hızı, V= 4 Çarpı 14 = 56 km/h dır. Bu 200 metre dar kurplarda trenimizin azami yapacağı hız 56 km dir. Bugün demiryollarımızda yük trenlerinde ortalama hız 30 ile 35 km/h geçmez. Bu şartlarda ve bu demiryollarında nasıl ülke içi ve ülke dışı transit taşımacılık yapacaksınız? Ülkemizde 3-7 Eylül 2013 Tarihinde dış devletler ile iç kuruluşlarından 176 uzman kişinin katılımı ile 11. Ulaşım şurası yapıldı. Bu şurada 242 sayfalık bir rapor hazırlandı. Raporun 21-22 sayfasında şöyle ifade ediliyor. Demiryolu hat kesimlerinde yarıçapı 1000 metrenin altında bulunan dar yarıçaplı kurpların minimum 1500 metre 0lacak şekilde büyütülmesi istenilmektedir. 200 ile 1500 dar kurpları 1500 metreye çıkarılması istenilmektedir. 200 ile 1500 metre yarı çapta demiryollarında 9522 adet dar kurp var dır. AB Devletleri demiryollarınızı AB Standartlarına getirin denilmektedir.’’ Bu dar kurplar demiryollarında ıslah edilmeden taşımada ve işletmecilikte başarıya ulaşmak çok ve çok zordur. Demiryolunun ana sorunlardan biri, bu dar kurplardır.
DEMİRYOLLARINDA BAŞLANIPTA BİTMEYEN DEMİRYOLLARI:
2002 Yılından 2016 yılına kadar demiryollarında 60 projenin üstünde çalışma yapılmış, bazılarına başlanılmış, bazı projelerin ön çalışmaları yapılmaktadır. Başlanıp bitmeyen bazı demiryolları şunlardır. Ankara- Sivas arası yüksek hızlı tren hattı. Konya- Karaman YTH, Polat-Afyon YHT, Bursa-Bilecik YHT, Halkalı-Edirne YHT, Kars-tiflis-Bakü konvansiyonel demiryolu altı, Adana- Mersin demiryolu hattı, Başkentray yapımına başlanıldı ve bu demiryollarının ne zaman biteceği bilinmiyor.
ÖN ÇALIŞMALARI YAPILAN VE GÜNDEME ALINAN VE BAŞLANILMAYAN HIZLI TREN DEMİRYOLU HATLARI:
Yapılmayan hızlı tren hatlarını şöyle sıralayabiliriz.’’ Sivas-Erzincan-Kars YHT, Afyon-İzmir YHT, Karaman-Adana YHT, Konya- Manavgat-Antalya YHT, Sivas-Malatya-Diyarbakır YHT, Eskişehir-Antalya YHT, Gaziantep-Halep YHT, Bursa-Bandırma-İzmir YHT, Kayseri-Ankara YHT, Erzincan- Trabzon YHT, Antalya-Alanya yüksek hızlı tren hatlarının yapılması planlanmıştır. Hedef 2023 10.000 km hızlı tren demiryolu yapımı planlandı. 2002 yılından bugüne kadar 1213 km hızlı tren demiryolu yapıldı. Geriye 10.000-1213= 8787 km yapılmayan, hızlı tren demiryolu vardır. Ayrıca yapılmayan bu hızlı tren demiryolundan başka 2023 yılına 4.000 km yeni, yük ve yolcu trenler için konvansiyonel demiryolu yapılacak denilmekte.’’ Bu kadar hızlı tren hattı ile bu kadar konvansiyonel demiryolu hangi parayla ne zamanda yapılacaktır. Bu konu yetkililerin dikkatine arz olunur.
DEMİRYOLUNUN YENİDEN YAPILANMASI İÇİN KANUN ÇIKARILDI:
‘’Türkiye Demiryolu Ulaştırmasının Serbestleştirilmesi hakkında 24.4.2013 Tarih ve 6461 sayılı kanun çıktı. Kanunun Ana konusu demiryolu hizmetini ikiye ayırdı. 1. TCDD Genel Müdürlüğü demiryolları alt yapı hizmetlerini yapacak. 2. TCDD Taşımacılık Anonim Şirketi ise Taşımacılık ve işletme hizmetlerini yapacaktır. Ayrıca demiryolu işletmeciliği yetkilendirme yönetmenliği de 19.8.2016 Tarih 29806 yönetmenlik çıkmış ve yürürlüğe girmiştir.’’ Bu kanun ve yönetmenliği burada dile getirmenin ana sebebi: Bugün 12500 km olan demiryolu ağı, hedef 2023 de 25.000 km ye çıkacağı ifade edilirken, ayrıca mevcut eski demiryolu hattının yaklaşık % 25 demiryolu standa dart dışı olan bir demiryolu yapılanmasında, TCDD Taşımacılık A.Ş ve TCDD Genel Müdürlüğü ile Ulaştırma Bakanlık yetkili elemanların başarılı olmaları çok zor görünmektedir. Burada yetkili kuruluş elamanlarına elemanlarına başarılar diliyorum.
ÇÖZÜM VE ÖNERİLER:
Yıllarca finansman kaynağı yokluğundan demiryolları ihmal edilmiş ve fazla bir yatırım yapılmamıştır. Bunu göz önüne alarak demiryolu platformu Tüketici Hakları Derneği olarak 2000 yılında 14 madde üzerinde demiryolu yapımı için nasıl bir kaynak bulunur, devlet kuruluşlarından bilgi istedik. Bu 14 madde içinden yalnız 3 maddeyi dile getirmek istiyorum: 1.Madde: Karayolunda taşınan yük ve yolcu taşımadan yeni yapılacak demiryolu yapımı için % 5 katkı payı almak. 2.Madde: Her çeşit akaryakıt satışlarından demiryolu yapımı için % 5 katkı payı almak. 3. Madde: Gerek ithal gerekse yerli araba satışlarından demiryolu yapımı için % 5 katkı payı almak. Bu üç maddeden bir yılda toplanan para miktarı 12,6 kattır yon liradır. 2000 yıllarındaki toplanan o 12,6 katır yon paranın % 5 ile 1 yılda 482 km tek hatlı demiryolu yapılıyor. Her ay satışlardan elde edinilen % 5 lira katkı payı aktarıldığı takdirde demiryolu yapımı kesintisiz devam edecektir. Burada bir konuyu ilave etmek istiyorum. Biz ülkemizde bina satışlarından % 5 demiryoluna katkı payı alırsak, 8 ile 10 sene içinde demiryollarımızı AB Standardına getirdiğimiz gibi bütün yeni demiryollarının tamamını yapmış oluruz. Ülke içi bu finansman kaynağı gerek yap işlet gerekse dış finansman kaynağından çok daha iyi olduğu kanısındayım. Şahsi kanaatimi dile getirdim.
Gereği yetkililere arz olunur.5.12.2016
Burhan DURDU
Emekli Kontrolör
