31.10.2017
BASINA VE KAMUOYUNA
TCDD Taşımacılık A.Ş.’nin Elindeki Çeken ve Çekilen Araçlar Özel Sektöre İhalesiz Kiraya Verilerek mi Adil Rekabet Koşulu ve Pazar Oluşturulur?
“TCDD’nin Yeniden Yapılanması” 1995’de Dünya Bankası adına çalışan Amerikan danışmanlık şirketi Booz Allen & Hamilton firmasının Japonya’nın Dünya Bankası’nın yaptığı 1 milyon dolar hibe kredi ile hazırlanan bir rapor ile start almıştır. Şirketin hazırladığı demiryolu kanun taslağı o dönem TBMM’de görüşülmemekle birlikte raporda önerilen – dikte edilen bir dizi öneri Türkiye Demiryolu Ulaştırılmasının Serbestleştirilmesi hakkındaki 6461 sayılı kanunun yasalaştığı 24.04.2013 tarihine kadar yaşama geçirilmiştir.
Atölyeler, eğitim kurumları kapatılmış, limanlar özel sektöre, hastaneler SGK’ya devredilmiş, gişe hizmetleri özelleştirilmiş, işçi manevracı ve işçi makinist adı altında farklı statüde personel istihdam edilmiştir.
TCDD’yi örgütsel olarak parçalamanın demiryollarının performansını iyileştiremeyeceği 2000-2005 yılı için hazırlanan 8. V Yıllık Kalkınma Planı Demiryolu İhtisas Komisyonunun hazırladığı taslak raporda itiraf edilmesine rağmen;
01.01.2017 tarihinde TCDD, alt yapıdan sorumlu TCDD ve üst yapıdan sorumlu TCDD Taşımacılık AŞ adı ile ikiye bölünerek Türkiye Demiryolu Ulaştırılmasının Serbestleştirilmesi hakkındaki 6461 sayılı kanunun uygulamasına başlanılmıştır.
13 Ekim 2017 tarihinde TCDD Taşımacılık A.Ş. ile OMSAN Lojistik A.Ş arasında imzalanan “Lokomotif ve Vagon Kiralanmasına İlişkin İşbirliği Protokolü” ile Divriği- İskenderun parkurunda yapılacak cevher taşımalarında kullanılmak üzere söz konusu firmaya 15 adet elektrikli lokomotif ve 350 adet cevher vagonu kiralanmıştır.
Tesadüf müdür bilinmez demiryollarımızda özel sektörün tren işletme girişimi 2005 yılında yine bu hat kesiminde yasalara aykırı bir biçimde çıkartılan bir yönetmelikle uygulamaya sokulmuştu. 19 Eylül 2005 günü Erdemir Lojistik AŞ’nin TCDD’den emekli makinistlerle sefer yaptırdığı yük treni Sarsap İstasyonu yakınında deray etmiş, deray sonucu tren dizisinde bulunan 30 vagon 8 kilometrelik bir alana dağılarak kullanılamaz hale gelmiş, treni temin eden lokomotifler dereye uçmuştur. Hattın 40 kilometrelik bölümü hafif hasarlanmış, 10 kilometrelik bölüm ise tamamen kullanılmaz hale gelerek bu hat demiryolu ulaşımına kapanmıştı.
Bu süreçte Sendikamız tarafında açılan dava sonunda ilgili yönetmelik iptal edilmişti.
TCDD Taşımacılık A.Ş. ile OMSAN Lojistik A.Ş arasında “Lokomotif ve Vagon Kiralanmasına İlişkin İşbirliği Protokolü” töreninde konuşan UDHB Ahmet Arslan “Şimdi de demiryollarında ülkemizin ilk özel sektör şirketiyle tanışıyoruz. OMSAN Lojistik A.Ş. Demiryolu Düzenleme Genel Müdürlüğü’ne başvurması sonucunda ‘ilk özel demiryolu tren işletmecisi’ statüsüne sahip şirket oldu. Şirket, TCDD Taşımacılık A.Ş.’den Demirdağ-İskenderun parkurunda yapılacak cevher taşımalarında kullanılmak üzere 15 adet elektrikli lokomotif ve 350 adet cevher vagonu kiraladı” demiştir.
OMSAN Lojistik Anonim Şirketinin yük treni işletmecisi yetki belgesi (DB2 yetki belgesi) almak için yönetmelikte belirtilen “Ulusal demiryolu altyapı ağı üzerinde yük taşımacılığı yapmaya elverişli ve Bakanlık tarafından tescili yapılmış, vagon üzerinde yazılı kapasitesine göre en az 1500 ton yük taşıma kapasiteli vagonlar ile en az iki adet ana hat lokomotif öz mal veya kiralık olarak sahip olduğunu belgelemesi veya söz konusu araçları erişim sözleşmesi imzalanmadan önce satın alma veya kiralama şeklinde temin edeceğini yazılı olarak Bakanlığa taahhüt etmesi” şartını yerine getirdi denilse de;
TCDD’nin TCDD Taşımacılık A.Ş.’nin ve UDHB’nın cevaplaması gereken sorular bulunmaktadır.
UDHB Arslan “Adil rekabet koşulları ve sağlıklı işleyen bir yapıyla serbestleşmesi tamamlanmış bir demiryolu pazarının oluşması için çalışıyoruz” demiş, TCDD Taşımacılık A.Ş.’nin elindeki çeken ve çekilen araçları özel sektöre ihalesiz kiraya vererek mi adil rekabet koşulu ve pazar oluşturulur?
UDHB Arslan; “Havacılık sektörü de elini taşın altına koyuyor zannediliyordu ama THY olağanüstü büyüdü, dünya devi oldu” derken dili mi sürçtü yoksa gerçeği mi itiraf etti bilemeyiz. Havacılık sektörü elini taşın altına koymamış, THY büyümüş. Doğru tespite ne denir. Siz hiç THY’nin sahip olduğu uçakları rakibi olan özel havayolu firmalarına kiraladığını duydunuz mu? Peki, o zaman TCDD Taşımacılık A.Ş. niye rakiplerine lokomotif ve vagon, hatta hazır pazarını kiralar.
2018 yılı Şebeke bildirimine göre Divriği-İskenderun hattında OMSAN Lojistik Anonim Şirketine kapasite tahsisi yapılmış mıdır? Yapıldı ise ne zaman yapılmıştır? Ne kadar tren işletme tahsisi yapılmıştır?
Divriği-İskenderun hattında TCDD Taşımacılık AŞ’nin 2017 ve 2018 için kapasite tahsisi var mıdır? Varsa OMSAN Lojistik Anonim Şirketi lehine ne kadar kapasite tahsisinden feragat etmiştir?
Türkiye Demiryolu Ulaştırılmasının Serbestleştirilmesi hakkındaki 6461 sayılı kanun demiryollarının rekabete açılması, özel sektörün devlet işletmesi ile rekabet etmesi gerekçesi ile çıkarılmıştır. TCDD Taşımacılık A.Ş. çeken ve çekilen araçlarını rakip firmaya kiralayarak rekabeti engellememiş midir?
TCDD Taşımacılık A.Ş. çeken ve çekilen araçlarını kiralama yoluna gidecekse açık arttırmalı ihale yolu ile yapması gerekmez miydi?
1995 yılından bu yana söylenegelen “Özelleştirmelerin demiryollarına daha fazla yatırım yapılmasını beraberinde getirecektir” savı da yapılan bu lokomotif ve vagon kiralaması ile de boşa çıkmıştır.
Dolayısı ile yasaların gerekçelerinde yetkililerin söylemlerinde demiryollarının canlandırılması diye ifade edilen serbestleştirme rekabete açılma gerçek hayatta demiryollarının parçalanıp, özelleştirilerek tasfiye edilmesine denk düşmektedir.
TCDD Taşımacılık A.Ş.’nin elindeki çeken ve çekilen araçlar için özel sektöre yapılan ve ileride yapılacak bu kiralama işlemi özel şirketlere yeni kar alanları açma işlevinden öteye bir kamu yararı bulunmamaktadır. Toplumun ödediği vergilerle yaratılan değerlerin özel sektöre aktarılmasına karşı çıkmaktayız. Avrupa Birliği genel çerçeve antlaşmaları AB’nin mülkiyet şeklini diğerine tercih eden yönelim göstermesini yasaklamakla birlikte bu yönelimin özel mülkiyet lehine olduğu Avrupa Komisyonunun her liberalleştirme yönergesinde açıkça görülmektedir. Dünya Bankası ve Avrupa Birliği yolcu ve özellikle de yük taşımacılığı yapan lisans sahibi özel şirketlerin faaliyetini öngörmektedir. Bu şirketler hizmet değil kar amaçlı olacaktır. Yeniden yapılanma ile başlayan serbestleştirme ve özelleştirme ile devam eden süreç demiryollarını değil sadece özel şirketleri zenginleştirecektir.
İzmir Urla Çeşmealtı’ndaki demiryolları kampı İYTE öğrencilerine devir edilirken dönemin Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım, “Demiryolcular 50 yıl kamp yaptı, şimdi geceli gündüzlü çalışıyorlar. Kamp yapacak vakitleri yok” derken nasıl oluyor da TCDD Taşımacılık A:Ş. 15 adet elektrikli lokomotif ve 350 adet cevher vagonu boşa çıkartarak rakip taşımacılık firması OMSAN Lojistik Anonim Şirketine kiralayabiliyor.
Özel demiryolu Lojistik şirketleri TCDD’de ve TCDD Taşımacılık A.Ş.’de çalışan ya da emekliliği yaklaşan makinist ve üst düzey yöneticileri cazip ücretle bünyesinde toplamaktadır.
Buradan son kez hatırlatıyoruz. Özelleştirme özel sektöre gidenler içinde kamuda kalanlar içinde işten atılma, çalışma koşullarının kötüleşmesi, iş güvenliğinin ortadan kaldırılması olup, çalışanların yaşam standardı ve örgütlenme hakkına darbe indirmektedir.
Yapılan özelleştirmelerde gördük farklı şirketlerde çalışan personelin eşit işe eşit ücret ilkesi ortadan kalkmaktadır. Yüksek ücretle özel sektöre transfer olma bu gün için cazip gözükse de emek yoğun çalışılan demiryollarında örgütsüz çalışma ortamı kaza ve tehir sonrası bedelini çalışana ödetme olarak geri döneceğinden pişmanlıkla sonuçlanacaktır.
Üyemiz olsun olmasın demiryolunda görev yapan tüm emekçilere üst düzey yöneticilere sesleniyoruz,
TCDD yasal olarak ikiye bölünmüş, özel sektöre bu piyasaya girmesi için zemin yaratılmış olsa da özelleştirmenin demiryollarında yaşam bulmaması sizlerin elindedir. Çocuklarınızın geleceğini, ekmek kapımızı, şimdilik cazip gözüken özel sektör davetlerine tercih etmeyin.
Demiryollarında kamu hizmeti yönü göz önüne alınarak, ülke gerçekleri ve çıkarları gözetilip, hazırlanacak bir ana plan doğrultusunda ülke ihtiyacını düşünerek hareket edilmeli, taşımacılıktaki demiryolu payının artırılması, kazaların önlenmesi, işlerin bir plan dahilinde yürütülmesi için her şeyden önce Türkiye Demiryolu Ulaştırmasının Serbestleştirilmesi Hakkındaki 6461 sayılı kanunun iptal edilmelidir.
